Bach, Britten en een begaafd brein (VI - slot)

Het slot van het verhaal over de muziek. Over samen muziek maken en vriendschap. En over muziekdocenten die kinderen tot hun recht laten komen.

Samen muziek maken

Wie geluk heeft, krijgt de kans om samen met anderen muziek te maken. Ook daarbij komen heel veel vaardigheden en leerpunten kijken. Het oefenen krijgt een extra dimensie, want er zit een verantwoordelijkheid aan vast. Als jij niet oefent, heeft dat niet alleen invloed op je eigen spel, maar ook op dat van anderen. Wanneer een persoon verkeerd speelt, klinkt het hele ensemble fout.

Samen muziek maken is een intensieve vorm van samenwerking. Je moet op elkaar letten, naar elkaar kijken en luisteren, het tempo en de dynamiek op elkaar afstemmen. Je moet rekening houden met elkaar en elkaars sterke en zwakke kanten accepteren (moet de een het tempo iets terugnemen omdat de ander het net niet zo snel kan, of moet de ander nog meer oefenen om het tempo bij te kunnen benen?), samen tijd maken om te oefenen.

In een orkest kunnen verlegen kinderen de kans krijgen om leiding te geven of een solo te spelen, en moeten haantjes de voorste soms genoegen nemen met een tweede of derde partij.

In een kleiner verband, zoals een kwartet, leren kinderen dat elke partij belangrijk is. Laat je een partij weg, dan klopt het stuk niet meer. De eerste viool speelt eerste viool, maar is nergens zonder de anderen.

Zelfvertrouwen, uitlaatklep, geluk en plezier

Opvallend vaak kreeg ik te horen hoe belangrijk de muziek voor kinderen was. Ze krijgen er zelfvertrouwen door, durven meer. Een verlegen, teruggetrokken kind kan schitteren op het podium en iedereen versteld doen staan, inclusief zichzelf.

Sommige kinderen komen hevig gefrustreerd uit school na een dag te makkelijk werk en aanpassen aan het gemiddelde, en kunnen zich dan helemaal verliezen in een razend moeilijk pianostuk. Emoties kunnen hun weg naar buiten vinden door de muziek

En bovenal: heel veel plezier en geluk. Muziek maken maakt gelukkig en samen muziek maken is heerlijk. Er ontstaan vriendschappen tussen gelijkgestemden die veel intenser kunnen zijn dan de vriendschappen op school.

Wat is er nodig?

Toch gebeurt het ook regelmatig dat hoogbegaafde kinderen beginnen met muziekles, maar afhaken. Kennelijk is er iets speciaals nodig. Heel veel ouders gaven aan dat privéles essentieel was voor hun kind, en van een docent die oog heeft voor de leerling. Iemand die van de lesmethodes af durft te stappen, of daar versneld doorheen durft te gaan. Aandacht voor de inbreng en de wensen van het kind (sommige kinderen krijgen de mogelijkheid om zelf stukken aan te dragen, of worden gestimuleerd zelf te componeren).

Het is belangrijk dat de docent niet alleen feedback geeft op het product, het uitgevoerde muziekstuk, maar vooral ook procesgerichte feedback geeft. Opmerkingen als “ik kan horen dat je deze week erg je best hebt gedaan op die moeilijke ritmes, die gaan veel beter dan de vorige keer. Nu moeten we nog aan de zuiverheid werken.” geven het kind een goed gevoel over wat het gedaan heeft, maar ook iets om naar toe te werken.

Verder is het belangrijk dat de docent hoge verwachtingen heeft van de leerling en eisen durft te stellen. Veel nadruk op zuiverheid, techniek, precisie. Hoogbegaafde kinderen komen op school vaak weg met werk dat goed genoeg is, maar niet zo goed als ze zouden kunnen. Een 6 is voldoende. Een muziekdocent die hier oog voor heeft, kan een kind stimuleren het beste in zichzelf naar voren te halen, te gaan voor een 9 of 10. Daarbij is de toon belangrijk. Cynisme werkt niet, liefde voor kinderen en muziek en lesgeven met passie wel. Een docent die de liefde en passie over kan brengen, geeft een hoogbegaafd kind niet alleen een hobby voor het leven, maar ook een mogelijkheid tot het ontwikkelen van vaardigheden waar het de rest van zijn leven plezier van heeft.