en goeie reis terug!

"Juf, magkplassen?"

Tuurlijk mag 'ie plassen. We hebben graag dat 'ie dat op tijd aangeeft en dat 'ie zelf gaat. Het is namelijk al een keer of 3 a 4 mis gegaan vandaag, met even zovele kinderen. De eerste had het al voor schooltijd voor elkaar, net op het moment dat ik met hem naar gym zou lopen. Gelukkig heb ik een stagiaire en kon ik zelf snel vooruitlopen om de gymzaal open te doen voor de andere kinderen die daar gebracht worden. Er loopt een ventje in een joggingbroek waar hij vanochtend toch echt niet mee binnenkwam en Mini-echtminimeisje heeft een tuinbroek aan met ver aangesjorde hupzelen en omgeslagen pijpen. Reservekleren in haar maat hebben we niet op voorraad 

Misschien heeft het te maken met de drukke tijd waarin we leven. Alles is net even wat spannender als Sinterklaas in het land is, en dan vergeet je soms naar de signalen van je lijf te luisteren, als je kleuter bent.

Verder is er in onze groep niet zoveel van te merken. Ze spelen heerlijk en rustig met elkaar. 

's Middags is het zo vredig in onze klas dat mijn collega's en ik gewoon op een tafeltje kunnen gaan zitten kijken en genieten. Een paar kinderen spelen een spelletje, er wordt getekend,  de bak met lego staat op de grond en er valt geen onvertogen woord.

En af en toe herinnert er eentje zich dat ze nog een ontzettend leuk grapje kennen, van het Sinterklaasjournaal. Malle Pietje is de grappigste Piet van allemaal en vooral de jongetjes volgen graag in zijn sporen. Maar de essentie van het grapje is nog een beetje ingewikkeld.

Nooitopzijnstoelventje staat grinnikend voor mijn neus. Hij kan zich bijna niet goed houden, want hij weet al wat er gaat komen. Ik niet natuurlijk, dat maakt het nog veel grappiger.

"Juf.... hihi..... bedankt voor het komen, en goeie reis terug!!!"

En weg rent 'ie, gierend van het lachen. Heeft hij me even goed beetgenomen!

Mijn jas jeukt

"Juf, mag ik m'n jas uit?"

Stoere voetballer staat voor me, zijn armen al half uit zijn mouwen. Hij heeft vandaag zijn eigen bal meegenomen en deelt dit bezit harmonieus met zijn vriendjes. Daar krijg je het warm van.

"Nee Stoere voetballer, ik snap dat je het warm hebt, maar de wind is nog te koud. Misschien kun je vanmiddag wel je jas uit, maar nu nog niet." 

"Ja maar ik heb het heet!" Tuurlijk heeft hij het heet. Hij heeft een hemd, een shirt met lange mouwen met daaroverheen een voetbalshirt aan, en een dikke winterjas. Maar ik denk aan de minder actief rennende kleuters met minder warm aangeklede lijven en aan de snijdende wind. Als er een schaap over de dam is volgen er meer en als er een jas uitgaat, hangt al snel de hele kapstok vol. Meestal ben ik niet streng met jassen, maar vandaag hou ik voet bij stuk. Hij mag open, maar niet uit.

We spelen lang buiten vandaag. Waar vaak na een half uurtje de dichtheid van klachten toeneemt ("Juhuf....") blijft dat vandaag bijzonder beperkt, niet in de laatste plaats door onze snuffelstagiare, een oud-leerling die nu op de middelbare school zit en deze week komt snuffelen aan het werkzame leven. Waarom ze heeft gekozen voor het onderwijs is al snel duidelijk. 

Voor we het in de gaten hebben, heeft ze een stuk of 25 kinderen, pak hem beet een derde deel van het totale aantal kleuters, om zich heen verzameld in 'het rondje'. Ze wijst een zoeker aan die mag gaan tellen en de overige ongeveer 24 kinderen stuiven uiteen om een goed verstopplekje te zoeken. In het huisje, onder de glijbaan of achter een boom. Daarna haalt ze ze weer bij elkaar en is een ander de zoeker, en weer, en weer, en weer. De kinderen genieten en luisteren feilloos en zelf straalt ze het plein over.

"Juf, ik heb het echt HEEL HEET". 

"Ja Stoere voetballer, dat weet ik. Maar vanochtend laten we de jas echt aan." Hij kijkt me aan met een verontwaardigd gezicht, maar laat zijn jas aan. Een beetje. Ik zie aan zijn houding dat het laatste woord hier nog niet over gesproken is. 

Aan de andere kant van het plein zitten mijn twee kleinste kleuters gezellig naast elkaar. Klein jochie met stekeltjeshaar en Mini-echtmini-meisje met een staartje. Ze hebben elkaar wel gevonden, voor zolang als het duurt en beleven samen hun miniavonturen in de grote kleuterwereld. En soms is het al een groot genoeg avontuur om gewoon samen naast elkaar op het plein te zitten.

"Juhuf....."
"Ja Stoere voetballer..."

Zijn jas hangt inmiddels ongeveer halverwege zijn ellebogen. Aan kun je het niet meer noemen, maar uit is het ook niet echt. 

" Juf...... mijn jas jeukt..."  

Al voor hij het uitspreekt zie ik dat hij er zelf ook niet in gelooft. Hij geeft zich gewonnen, maar onder protest. Hij brengt zijn bal naar binnen. Met zijn vrienden gaat hij op het randje zitten mokken. Veel te warm om je druk te maken met die stomme jas aan. De vrienden hebben er niet zoveel last van, maar zijn solidair in staking. 

Voor eventjes, want die wind is toch maar koud. 

"Juf, mag ik mijn bal halen?"

Leerkuil

1. Maak een tekening van jezelf,.

2. Zet je naam op je getekende buik. 

3. Knip jezelf uit.

De opdrachtkaart stond op de tafel toen ze de klas inkwamen, er lagen kleine papiertjes en er stonden potten met kleurpotloden. 

Als ik de klas binnenkom, zijn de meeste kinderen druk aan het tekenen, een paar kinderen lopen nog wat rond en een enkeling kijkt gefrustreerd naar zijn lege blaadje.

"Ik kan niet tekenen!" 

Het is niet de eerste keer dat ik deze zin hoor in mijn verdiepingsgroepen. Ik kan niet... en vul dan maar wat in. Ik kan niet tekenen staat met stip op 1.

"Kijk eens achterom." Achter in de klas hangen de twee robotjes uit het Werkboek Mindset: Fixie en Growie. "Is dit een uitspraak die bij Fixie past of een uitspraak die bij Growie past?"

"Bij Fixie...." 

Ja, bij Fixie. Fixie heeft een Fixed mindset, een vaste mindset. Hij doet graag dingen die hij al kan, want dan voelt hij zich lekker slim. Hij maakt liever geen fouten, en als je ergens hard voor moet oefenen, dan ben je er waarschijnlijk niet zo goed in. 

Zijn vriendje Growie heeft een growth mindset, een groeimindset. Hij houdt van uitdagingen, leert graag iets nieuws, weet dat fouten maken erbij hoort en is bereid hard voor te oefenen als hij iets nieuws leert.

Iedereen denkt soms als Fixie en soms als Growie, al wil niet iedereen toegeven dat hij een innerlijke Fixie heeft. Juist degenen met een knoeperd van een Fixed mindset roepen Growie hoog van de toren, Maar zeg nou zelf, het is toch heerlijk om iets te doen waar je heel goed in bent en dat voor jou lekker vanzelf gaat. Maar als je iets nieuws wil leren, is het wel handig om Growie in je achterhoofd te hebben. 

Als je meteen roept "Ik kan niet tekenen" en je gaat het niet eens proberen, dan komt er geen poppetje op papier. 

Alle poppetjes zijn getekend en iedereen heeft voor zichzelf een doel opgeschreven waar hij aan wil werken. Beter begrijpend lezen, een hockeytrucje, goed plannen, beter leren keepen, Spaans leren, het nieuwe liedje van pianoles of niet meer zo snel boos worden als ik verlies met een spelletje.

En wat ga je doen om dat doel te bereiken? Vooral veel oefenen, want dat werkt. Soms is het saai, maar je moet er wat voor over hebben om je doel te bereiken. Hulp vragen, de kunst afkijken van iemand die het al heel goed kan.

"Ik zat op keeperstraining, maar daar ben ik afgegaan, want ik vond al dat commentaar van de trainers irritant. Maar misschien wil ik er dan toch wel weer op...."

En dan de leerkuil. Als je iets nieuws leert, duikel je vaak de leerkuil in. En voor je aan de overkant bent en geleerd hebt wat je wil leren, moet je klimmen, soms een muurtje van angst en zenuwen over, doorzetten, hulp vragen misschien en vooral oefenen, heel veel oefenen. 

Waar sta of zit je in de leerkuil? Afgelopen week hebben alle kinderen zichzelf in de leerkuil gezet op de plek waar ze op dat moment stonden. Sommigen waren al een aardig eindje op weg, anderen duikelden net op de kop naar beneden.

Deze week hebben ze aan hun doel gewerkt. Of niet. En misschien zijn ze wel een stukje opgeschoven in de leerkuil. Wie dat van zichzelf vindt, mag zijn poppetje verzetten. Sommige kinderen waren het bestaan van het doel eigenlijk een beetje vergeten. Geeft niet, maar dan kom je niet vooruit. Veel kinderen schuiven toch wel een stukje op. En één jongen zet zichzelf een stukje terug, want hij blijkt aan zijn doel een grotere kluif te hebben dan hij had voorzien. Ook een mooi inzicht!

Als je aan het begin van de leerkuil staat en je kijkt over het randje, dan is dat heel erg eng! Want je weet dat je iets heel spannends gaat doen: Iets leren dat je nog niet kunt. En je weet dat je vaak gevoelens van frustratie tegen kunt komen en dat je soms wil opgeven. en dat je moet oefenen en keihard werken om er weer uit te komen. Het is dus eigenlijk superstoer als je wel die leerkuil induikt. 

Ik vertel de kinderen dat grote mensen dat ook nog steeds spannend vinden, die leerkuil, hartstikke handig als ze dat nu al leren dus. 

"Jij ook?" 

"Ja, ik ook. Ik moet een nieuw stuk leren op mijn cello. En ik vind het supermoeilijk. Afgelopen week was ik er nog niet aan begonnen en toen stond ik bovenaan bij de leerkuil en ik durfde eigenlijk niet naar beneden. Maar ik heb hulp gevraagd aan mijn cellojuf en nu sta ik hier: 

Ik wijs onderaan in de leerkuil. Helemaal beneden. Ik snap het stuk nu wel, maar ik kan het nog lang niet goed spelen. "En ik wil hier naartoe." Helemaal naar boven, bij dat vlaggetje. 

"En weten jullie wanneer ik daar wil zijn? Morgen."

Ik word ongelovig aangestaard. MORGEN?

"Is dat realistisch jongens?" Nee. dat is niet realistisch, dat moet ik toch wel snappen. Ja, ik snap het wel, maar ik wil het toch, want morgen is de orkestrepetitie.

"Vind jij dat dan ook eng?"

Best een stoere vraag eigenlijk. 

"Ehm, ja, dat vind ik hartstikke eng. Want ik zit vooraan en iedereen ziet het als ik het niet kan. En als ik aan het oefenen ben, en het lukt niet meteen, dan denk ik soms dat het nooit gaat lukken. Dus ik wil het eigenlijk nu kunnen. Maar ja, zo werkt het niet."

Af en toe gooi ik er zo'n persoonlijk verhaaltje tussendoor. Ik merk dat het werkt, dat het kinderen helpt om ook dichter bij zichzelf te durven komen.

Volgende week zal ik ze vertellen hoe het ging, bij de orkestrepetitie. Maar vanmiddag ben ik eerst nog even heel erg hard gaan oefenen.

Seslootslas

Wie weet er nog meer een woord dat begint met de ssssss? 

Slak, sok, stoel, zelfs shirt komt voorbij. Heel goed! 

"Juf! Juf! Ik!" Roept het piepstemmetje van poppenkind naast me. Haar vinger zwaait driftig voor mijn ogen heen en weer.  Ze is mijn helpend handje vandaag en heeft het beste zicht van iedereen op het blad met de letter s en de plaatjes ernaast.

"Ik heb je gezien en gehoord poppenkind, maar ik zie dat er ook kinderen met een stille vinger zijn. Die ga ik eerst even vragen."

Het piepstemmetjes stopt, de vinger blijft zwaaien.

"Poppenkind, weet jij nog een woord waar je de ssss hoort?"

"Een... seslootslas!"

Kijk, je kunt het op deze manier moeilijk ontkennen, maar een vergrootglas, dat staat niet op de kaart. Waar haalt ze dat dan vandaan? Ik kijk nog eens. O wacht. De spiegel! Poppenkind wil er eigenlijk niet aan. Het is geen spiegel, een spiegel hangt aan de muur.

Vandaag is een gezellige dag. Alle kinderen zijn in een opperbest humeur en op een paar kleine aanvarinkjes na zijn er weinig calamiteiten. 

Nou ja, aanvarinkjes, aanduwinkjes zijn het. Blond bonkie en Energiebommetje zijn vriendjes, maar alleen als ze allebei de pet goed hebben staan, als ze niet toevallig allebei hetzelfde speelgoed op hetzelfde moment willen hebben en als de een niet net even de ander in de weg loopt. 

In de rij bij de deur gaat het een beetje mis. Ineens zit Energiebommetje huilend in de kast en blond bonkie staat met een mix van boos en beteuterd op zijn gezicht tegenover hem.

Terwijl de rest van de klas met de gymmeester naar buiten gaat, roep ik de mannetjes bij me. Wat is er gebeurd? "Blond bonkie heeft me in de kast geduwd!" "Ja maar.... ik vind hij niet lief!"  

Tja, dat kan wel wezen, maar duwen doen we niet. Als we boos zijn, dan zeggen we: "Stop daarmee!  of: Ik wil niet dat je dat doet!". Blond bonkie knikt. Hij weet het wel, hij heeft zijn primaire reactie alleen nog niet zo onder controle. Maar hij is van goede wil en hand in hand loopt hij met Energiebommetje naar de gymles op het plein.

"Juf? Wil je een ijsje"  "Graag! Welke smaak is het?" "Aardbeien"

Ik ben gek op aardbeienijs en neem de denkbeeldige lekkernij in dankbaarheid van Energiebommetje aan. Hij zit op de fiets, met een aanhangwagen erachter. 

"Kom, we gaan hier echt ijs in doen!" Vrolijke katuitdeboom neemt Energiebommetje en zijn fiets mee.

Even later zijn ze weer terug. De aanhanger zit vol zand. "Wil je nog een ijsje" Tuurlijk wil ik nog een ijsje, maar het zand moet wel terug in de zandbak. Want als het zand op de stoep komt, dan komt het in de put. Dan krijgen we weer van die grote plassen als het regent en dan kunnen we niet fijn buitenspelen.

Zonder problemen wordt het zand terug gebracht en in de zandbak geschept. 

Van ijsverkoper is Energiebommetje veranderd in een piraat. Met zijn verrekijker, een pylonnetje, kijkt hij het plein rond. Wel een goeie piraat trouwens, hij is op zoek naar boeven. 

"Energiebommetje, kom eens bij me."

Hij fietst tot vlak voor mijn voeten. 

"Jij luistert zo goed vandaag. Dat vind ik heel fijn!"

Stomverbaasd laat hij zijn verrekijker zakken. Hij kijkt me ongelovig aan.

"HUH??? Hoe kan DAT nou?"

"Ja jongen, 't is net toveren he? Maar 't gaat hartstikke goed vandaag en ik ben blij."

Hij ook, hij gaat lekker zijn gang. Even later is hij geen piraat mee. Nu is hij drummer.

Balanceren

Vol verwondering kijk ik naar vandaag.

Vandaag is het 45 jaar geleden dat mijn moeder overleed. Dat zou me niet moeten verbazen, ik heb het tenslotte al een poosje aan kunnen zien komen. Maar als ik erover nadenk, ben ik totaal verbaasd over de bizarre verhoudingen. 

5:45
1:9

Vijf jaar lang had ik een moeder. Vijfenveertig jaar leef ik zonder haar door. Vijfenveertig van de vijftig. Negen tiende deel.

Nou ja, zonder haar, da's natuurlijk niet helemaal waar. Ik weet het nog, die jaren dat ze er wel was. Hoe ze me troostte toen ik mijn vingers tussen de deur kreeg. Hoe ze me zo vertrouwde dat ik met mijn 5-jarige zelf naar de winkel mocht om twee pakken melk te halen. Hoe ze me leerde breien. Hoe we spelletjes deden, en dat ze voor mij een jurk maakte voor de bruiloft van mijn oom en tante, van dezelfde stof als van haar eigen jurk. Ik noemde het mijn grotemensenjurk en stond stralend en trots op de foto.

Zelfs dat wat was voor ik bewust herinneringen maakte leeft nog in mij. Hoe we elkaar voor het eerst zagen, toen ik net op haar buik was gelegd na een vliegende stuitbevalling, hoe ze me droeg, hoe ze naar me keek, hoe ze zag hoe ik groeide, haar trots toen ik mijn eerste stapjes zette,, haar ontroering toen ik voor het eerst mama zei. 

Ik weet het niet meer, niet echt, maar het is niet weg. Het is er nog.

Ik balanceerde de afgelopen week een beetje over het randje van gevoel. Niet zwaar. Zwaar balanceren is gevaarlijk, want als je valt, dan val je hard. Ik balanceerde luchtig en lichtvoetig tussen wat er te voelen was door, mijn evenwicht bewarend, soms een beetje wiebelig en als het nodig was ben ik er gewoon even bij gaan zitten. Ik weet het al lang, gevoel wil gevoeld worden en er in meegaan is echt makkelijker dan het buiten proberen te houden.

Ik balanceerde langs het gevoel van 5 en 45, langs de moeder van een vriendin die met pensioen ging, langs een heerlijke middag met mijn eigen meiden, en het besef dat ik niet had wat zij hebben, en dat mijn moeder nooit heeft gekend wat ik nu heb. Langs een lieve collega die 39 werd, en het besef dat ik al lang zonder moeder verder ging toen zij nog in de hare groeide.

Ik bewaarde mijn evenwicht langs ouders van een kleuter, die niet samen door een deur kunnen en hun kind, dit kind dat nu ongeveer zo oud is als ik toen, niet boven hun eigen gedoe kunnen plaatsen, langs mensen die klagen hoe zwaar het is dat ze elke keer maar voor hun oude moeder moeten zorgen, en langs de buurvrouw, die haar ouders uitzwaaide en heel goed beseft hoe gelukkig ze met hen is.

Vanochtend zong ik met mijn koor, het koor waar ik al 35 jaar bij zing en dat daardoor ook zo bijzonder is. 15 jaar zonder, 35 jaar met. Ik een groep die ik ken en waar ik me gekend weet.

Ik balanceerde langs onze dirigente, die met haar kwieke in-de-80 nog enthousiast voor ons staat te zwaaien, maar die ook nog weet wan die keer dat ik, een paar maanden na het overlijden van mijn moeder, bij hen op bezoek was, een klein grietje van vijf, dat lekker op haar hoogzwangere schoot kwam zitten.

Ik wiebel door de dag, door de week. en ik wiebel met een glimlach. 

Zoals mijn moeder mij kende, zo kende niemand mij, en zal ook nooit iemand mij meer kennen. En zoals ik haar kende.... zoals ik haar ken, zo kent niemand anders haar. 

 Alles, alle herinneringen die ik wel en niet heb, alles wat was, zit in me. Zij zit in me.

De beste en de liefste

 "We hebben geluk jongens, het regent niet meer. We kunnen toch lekker buitenspelen."

"Yes!" Doorgroeidametje balt haar vuisten. Steeds groter wordt ze. Van Minimeisje werd ze een Niet mee zo heel erg minimeisje en ze blijft maar groeien, niet alleen in lengte, ook in  houding en in de mate waarin ze mij begrijpt, en ik haar. Woorden zijn niet haar sterkste kant, en vaak worden haar uitspraken ondersteund met overduidelijke lichaamstaal. Doorgroeidametje is blij dat we naar buiten kunnen, dat kun je horen met je oren dicht, als je je ogen maar open houdt.

We spelen buiten zonder speelgoed vandaag. Nou ja, zonder speelgoed uit de schuur. Geen karren, geen emmers, geen scheppen. Maar de schommels hangen er wel, het speelhuisje staat er en bovendien hebben we plassen. Da's ook leuk. En modder. Nog leuker. Kun je ook mee make-uppen. Of jezelf schminken als een kat. Maar voor sommige kinderen is buitenspelen zonder materiaal best lastig.

"HOEOEOEOEOEOE!"

"HUUUUUUUUUUU!"

Van twee kanten komen twee hard huilende meisjes op me afgelopen. Met allebei loopt een ander mee als chaperonne. Dat is praktisch, want beide meisjes zijn ook zonder HOEOE en HUUU soms moeilijk te verstaan, laat staan met de sirene aan.  Doorgroeidametje is een van hen, Grietjeuitdeandereklas is de ander. Doorgroeidametje en Grietjeuitdeandereklas hebben gevochten. Hm. Dat ben ik niet van ze gewend. "He? Hebben jullie gevochten?" Twee knikkende snikkende koppies. "Met elkaar?" Ja, met elkaar. Of niet met elkaar, dat is me niet helemaal duidelijk. Misschien zijn er ook nog een paar jongens bij betrokken. In ieder geval is er gevochten en dat is niet de bedoeling.

"Jullie gaan nu samen naar binnen. Doorgroeidametje pakt een bekertje water voor grietjeuitdeandereklas en grietjeuitdeandereklas pakt een bekertje water voor doorgroeidametje. Ga elkaar maar even troosten. Naast elkaar, maar niet van harte, lopen ze naar binnen. 

Als ik even later in de klas kom, is het drama al helemaal over. De bekers zijn bijna leeg en je zou haast zeggen dat het wel gezellig is. "Doorgroeidametje, kom eens hier. En... ehm... Hoe heet je ook alweer? Grietjeuitdeandereklas heet jij toch?"

Grietjeuitdeandereklas knikt, met haar beker nog aan haar mond en nog niet zo toeschietelijk. "Maar ik heb ook nog twee andere namen," zegt ze zacht maar beslist. Ah, andere namen, dat kan een mooie ijsbreker zijn. Misschien heeft ze een mooie doopnaam, is ze genoemd naar een oma of verre tante of hadden haar ouders een rijkelijke fantasie. En meestal is de achternaam ook een van de namen die een kleuter wel weet.

"O ja?", vraag ik belangstellend, "wat zijn jouw andere namen dan?" 

Ze mompelt iets, verlegen van me wegdraaiend. Ik denk dat ik het versta, maar probeer het nog maar even te verifiëren. "Wat zeg je? Ik verstond je niet helemaal."

"Grietjeuitdeandereklas-is-de-beste-van-de-wereld 

en 

Grietjeuitdeandereklas-is-de-liefste-van-de-wereld"

Ja, ik had het goed verstaan. Vermoedelijk staan deze namen niet op haar geboorteakte, maar ik neem het gewoon voor waar aan, dat lijkt me het beste in deze situatie. "Dat zijn prachtige namen zeg!" 

Blij zet Grietjeuitdeandereklas, die misschien wel de beste en de liefste van de wereld is, haar beker op het aanrecht. In ieder geval is de ruzie over. Met z'n tweeen lopen ze naar buiten, Doorgroeidametje en Grietjeuitdeandereklas. De rest van de buitenspeeltijd zijn ze onafscheidelijk, of er nooit een vechtpartij is geweest.

Hangry

Als een van de eersten is hij op school vandaag.. Oma heeft hem gebracht. We hebben elkaar een hand gegeven. "Hoi, ik ben juf Yvonne." "Ik ben blond bonkie" Het is zijn derde dag op school, als je de kennismaking voor de vakantie niet meetelt. Maandag en dinsdag was hij bij de andere juf, vandaag ziet hij mij voor het eerst. 

Hij laat oma het plekje zien waar zijn jas mag hangen als het niet meer zulk heerlijk zomerweer is.  Daarna wandelt hij zonder enig teken van verlegenheid de klas in. Hij gaat op zijn stoel in de kring zitten en zwaait uit goeiigheid nog even naar oma. Voor hem hoeft het niet zo nodig, maar zij vindt het zo leuk.

Langzaam druppelen ook de andere kinderen binnen. Blond bonkie kijkt rustig en belangstellend om zich heen. 

We beginnen de dag met de eerste gymles van het jaar. De nieuwe gymmeester heeft een paar leuke spelletjes uitgezet op het plein, want daar gymmen we de komende weken.

De meeste kinderen zijn dol op gym. Sommige kinderen vinden het nog wel een beetje spannend. Blond bonkie niet. Met zijn uit-de kluiten-gewassen peuterlijf van net 4 gaat hij er vol in. Tikkertje, en als je getikt wordt moet je je hand opsteken. Na een high five van een ander kind ben je weer vrij en mag je weer meedoen.

Rollen met de bal, een parcours afleggen en daarbij precies op de getekende voetstappen stappen, de grond aanraken met je hand, een grote sprong naar het volgende vak, hij draait zijn  hand er niet voor om. De gymles wordt zijn favoriet, dat is wel duidelijk.

Na het gymmen gaan we fruit eten, en dan spelen en werken. Hij heeft de K'nex gevonden en loopt rond met een vliegtuig. Steeds harder, met vliegensvlug ventje achter hem aan. "We rennen niet in de klas, dan krijgen we ongelukken. Ik wil dat je rustig loopt." Hij kijkt me aan, geeft geen antwoord, maar vertraagt direct en gaat weer over op rondjes wandelen. Wandelen... wandelen,.. snelwandelen. Maar niet rennen, want dat doen we niet in de klas.

Als de speeltijd op zijn eind loopt hangt er ineens een blond bonkie huilend tegen me aan. "Ach, jij bent verdrietig, dat kan ik zien. Wat is er?" 

"Ik wil naar oma!"

"Oma komt je straks weer halen." Ik kijk met hem naar de dagritmekaarten en neem de dag met hem door. 

"En daarna gaan we naar huis en komt oma je halen."

"Ik wil naar oma!"

"Kom maar even bij me zitten, soms heb je gewoon even een knuffel nodig."

Met enige moeite trek ik hem bij me op schoot.

Zijn koppie vlijt zich tegen me aan.

"Ik wil naar oma....

.....

.Ik wil eten."

"Dat gaan we bijna doen. We gaan zo opruimen, dan gaan we nog een spelletje in de kring en dan gaan we eten."

"Ik wil eten."

Het spelletje in de kring kan hem niet snel genoeg gaan, al doet hij verbazend goed mee.

Gelukkig is het dan etenstijd. De boterhammen vliegen naar binnen en zijn beker water giet hij er zo achteraan.

En dan is het over. Zijn goede humeur is terug, hij hoeft niet per se meer nu naar oma. Blond bonkie was gewoon hangry. Angry, want hungry.

De rest van de dag speelt hij heerlijk, buiten en binnen.

En als het tijd is om naar huis te gaan rent hij vrolijk naar oma. Misschien moet ik toch nog maar even laten weten dat ze hem voor in de ochtendpauze wat extra fruit mee moeten geven....

Mijn moeder heeft dat ook!

"Charmant handenbindertje, je moet echt op je stoel gaan zitten."

Charmant handenbindertje loopt om de ronde tafel die midden in de kring staat terwijl ik een verhaal voorlees. Ik vind het  niet goed, hij moet zitten. En hij gaat zitten. Op de grond, onder de ronde tafel. 

"Nee, niet onder de tafel, op je stoel. Als jij niet op je stoel gaat zitten, ga ik niet verder lezen, en dan duurt het langer voor we kunnen eten."

Daar heb ik hem mee. Charmant handenbindertje houdt van eten. Het liefst eet hij al in de ochtendpauze al zijn brood op. Mag ook al niet. Het brood is voor straks. Maar het vooruitzicht van zijn komkommer zorgt er wel voor dat hij op zijn stoel gaat zitten en ik kan mijn verhaal afmaken. Niet in een keer, er is nog twee keer een onderbreking nodig om hem op zijn stoel te krijgen, maar daarna kunnen we dan toch echt lekker gaan eten.

Als we een poosje later aan het werk zijn,  pakt charmant handenbindertje constructiemateriaal uit de kast. Hij gaat er lekker mee spelen. 5 minuten, dan heeft 'ie het wel weer gezien en vindt hij het tijd om eens te kijken wat anderen doen. "Eerst opruimen handenbindertje!" Hij kijkt me aan met zijn charmante ogen en loopt naar de bak waar alles nog omheen ligt. Eerst opruimen. Een halve minuut later  is er nog niet veel gebeurd.. En er ontbreekt een charmant handenbindertje. 

Hij is al snel gevonden, op de gang, onder de kapstok. Ik leid hem met zachte hand terug naar de klas.

Floep! Daar gaat hij weer, onder mijn arm door naar de klas van zijn broer. Het lokaal is leeg, want de kinderen zijn naar gym.

"Ik wil op dit krukje zitten!" 
"Dat mag, dan nemen we het krukje wel even mee." 
"Nee, ik wil HIER op dit krukje zitten!"

Je moet ogen in je achterhoofd hebben met dit handenbindertje. Die heb ik natuurlijk, alle juffen hebben die, maar soms staan ze uit. Net als gisteravond. Ik keek naar de aan stormende onweerslucht en deed een stapje achteruit. Waar ik onzacht op de buis van de parasolvoet landde, zit nu een blauwe plek, precies op jufjufjufhoogte. 

"Jufjufjuf! Mag ik met de knikkerbaan?" 

"Au! Ja, dat mag. Maar eerst opruimen waar je mee gespeeld hebt."

Ook poppenkind had al wat anders bedacht om te doen. Het insteekspel waar ze mee had gespeeld ligt er nog. Eerst opruimen. Met gezonde tegenzin gaat ze aan de slag: poeink, poeink, poeink, de piefjes ploppen uit de insteekplank. Een leuke manier van opruimen, en efficiënt ook. Als je het vlak boven de bak doet tenminste.

De ochtend is vermoeiend, Maar naarmate de dag vordert, vindt iedereen zijn draai, ook charmant handenbindertje.

We hebben een mooi kringgesprek over dierentuindieren.  We hangen ze onder de woordparaplu. Welke dieren weten we allemaal?

Leeuwen, tijgers, pinguïns. kikkers, zebra's giraffen, krokodillen, olifanten, neushoorns, en zonder moeite rollen er nog veel meer door de klas. Maar zoveel kunnen we er nooit ophangen, dus we gaan er groepjes van maken:  zoogdieren, vogels, amfibieën, reptielen en vissen.  

Zoogdieren zijn dieren waarvan de jongen bij de moeder drinken. Leeuwen zijn zoogdieren, zebra's, maar mensen ook. 

"Ja," roept blonde vrolijkerd , "want de baby's drinken bij de mama's uit de borsten, die zitten HIER!" 
"en hoe zit dat dan bij de koe?"
Ook dat weet blonde vrolijkerd wel. Ze wijst met een grijns naar beneden, tussen haar benen door. "Die zitten hier achter, bij de luier:"

"Bij mama's groeit de baby in de baarmoeder!" Hm, deze opmerking had ik nog niet verwacht, maar ik grijp hem aan. "Ja, klopt keurig dametje, baby's groeien in een speciaal plekje in de buik van de mama, en dat heet de baarmoeder. Zoogdieren hebben een baarmoeder."

Het gesprek gaat nog een poosje door over vogels, die geen baarmoeder hebben ("Nee, die broeien!"), maar wel een "navel" (ter hoogte van de neus) en vleugels. Maar niet alle vogels kunnen vliegen. Pinguïns niet en struisvogels ook niet, maar die kunnen wel heel hard rennen. En we hebben het over reptielen en amfibieën, die ook eieren leggen, reptielen op het land, en amfibieën in het water, en over vissen.

Als we aan het eind van de dag weer in de kring zitten, hebben we nog tijd over., tijd de we gebruiken om te zingen. Ik leer ze een nieuw liedje over de dierentuin. Of eigenlijk over een recalcitrante beer die ontsnapt uit Artis en de plaatselijke supermarkt leegjat om vervolgens te gaan liggen relaxen, sjonge wat een boef. 

Ik heb het lied geleerd van Martha, de directeur van de eerste school waar ik werkte. Ik heb veel geleerd van Martha, en alleen al om dit lied ben ik haar eeuwig dankbaar. 

Ook op die eerste school vertelde ik aan de kinderen dat ik ogen in mijn achterhoofd had, als antwoord op de vraag hoe het toch kon dat ik wist wie er fluisterde als ik met mijn rug naar de klas stond. 

Iets heel bijzonders, ogen in je achterhoofd, die krijg je bij je diploma als je juf wordt, en alleen juffen (en meesters natuurlijk) hebben die. 

Maar dat bleek niet helemaal waar. Want van achter uit mijn allereerste klas, riep een klein meisje met volle overtuiging: 

"Nee hoor, mijn moeder heeft dat ook!"

SeekokAkv.

 "Wie weet er nog meer een woord waar je een 'p' in hoort?"

"Pot" "Pop" "Puppy!"

"Heel goed, ik weet ook nog een paar lekkere dingen, jullie ook?" 

"Pizza" Pannenkoeken" "SnoeP!" "Popcorn!" "sPeculaas!"

Voor woorden met de p draaien mijn kleuters hun hand niet om. Elke week staat er een letter centraal en kinderen die eraan toe zijn, pakken het op. In groep 2 zijn dat bijna alle kinderen, maar ook in groep 1 zitten al een heel stel kinderen die volop in de fase van ontluikende geletterdheid zitten.

Ik vind het een mooie term, ontluikende geletterdheid, zoveel meer zeggend dan fonemisch bewustzijn. Er komt iets tot bloei, het ontluikt als een bloem. Je moet het wel voeden, water geven, aandacht geven, anders gebeurt er niks. Maar d'r aan trekken of blaadjes openvouwen voor ze er aan toe zijn, heeft totaal geen zin.

Bij sommige kinderen begint het al jong, ze pikken het op uit de lucht of zo. En uit de boeken die thuis worden voorgelezen. Mijn oudste dochter concludeerde toen ze nog niet zo heel lang 4 was ineens: "Hé! P-a-n... hier staat pan!" En toen kon ze lezen. 

Niet veel later schreef ze haar eerste mail aan papa die in Apeldoorn werkte:

papawiljekretbrootkoopebijbakbril

Die avond kwam papa thuis met een krentenbrood van Bakker Bril, waar hij met de auto langs kwam op weg naar huis. 

De kinderen van groep 2 maken een werkblad. Zoek de woorden waar je de p vooraan hoort. Ik ben niet de moeilijkste. Wie alleen een rondje om de plaatjes zet is in een minuut of 3 klaar en kan dan verder met de knikkerbaan, de Lego, een puzzel of wat dan ook de wens is. Wie meer zin heeft om er iets moois van te maken, mag de plaatjes inkleuren. Maar... deze keer is er een extra opdracht: Wie het kan, moet er een paar woordjes bijschrijven. Ze vinden het stoer en komen de door hen geschreven woorden laten zien: pop, pAt, pEN, piR en pAdsoe. Superknap! 

Mijn nieuwe kleine stuiterbal heeft de bak met klei gepakt. Hij houdt van kleien en als hij kleit blijft 'ie zomaar een kwartier lang aan een tafel zitten, dus ik zeg niet snel nee. Hij steekt de anderen ermee aan. Na het werkblad van de p zitten er ineens heel veel kinderen van groep 2 om de tafel te kleien, Het begint met de gebruikelijke slangen, koekjes en slakken. 

"Kijk juf, we maken een stekelvarken!" Ik kijk naar de tafel met de klei en zie een fraai staaltje van oneigenlijk gebruik van de kleurpotloden. In mijn hoofd weeg ik af: Zeg ik dat de kleurpotloden hier niet voor bedoeld zijn, of laat ik het gaan? Ik laat het gaan. Ze zijn heerlijk bezig, er beschadigt niets en er wordt geweldig samengewerkt.

"Mogen we hem in de vensterbank zetten?" Dat mag. En ja, ze mogen er ook een briefje bijleggen met alle namen van de kinderen die eraan hebben gewerkt. En als ik even later kijk, staan niet alleen alle namen op het blaadje, maar ook wat het is: seekokakv. Een stekelvarken dus. Als dat geen ontluikende geletterdheid is! Niemand heeft ze geleerd dat ze ook zulke lange woorden kunnen schrijven, het ontstaat gewoon. Over een poosje schrijven ze woorden die je ook zonder voorkennis kunt lezen.

Er ontluikt meer in de klas. Gecijferdheid, wiskundig, technisch en sociaal inzicht, creativiteit, vriendschap, humor. Ik hoef er niet zoveel voor te doen. Kijken wat er gebeurt en genieten. We hebben een fijne dag. Het is mooi weer en we spelen lekker buiten. Daarna is er ook nog even tijd om binnen te spelen en te werken. 

"Juf, mogen we tekenen?" Dat mag, in de middag mogen ze tekenen. Meestal hebben ze het liefst stiften. Maar vandaag wordt het stekelvarken op tafel gezet en gebruiken ze de stekelpotloden voor hun kunstwerken.

Nog even en ze kunnen alles schrijven, hun gedachten op papier zetten mailtjes sturen aan papa en brieven sturen aan oma.

Of, zoals mijn vriendin die net leerde lezen en schrijven, een anonieme boodschap aan de stomme achterbuurvrouw. De ontluikende geletterdheid in haar nam een sprongetje toen ze besefte dat ze met de letters die ze kon schrijven alle woorden kon schrijven die ze wilde, ook hele stoute. 

Toen de stomme achterbuurvrouw op de stoep stond om aan haar ouders te vertellen dat een van haar kinderen 'gek' op haar auto had gekrast met een steentje, konden die dat eigenlijk niet geloven. Om de lieve vrede te bewaren zeiden ze: "Kom, we gaan even kijken bij de auto van de buurvrouw."

Maar mijn vriendin bleef zitten waar ze zat en zei met een klein stemmetje: "Hoeft niet... ik heb het al gezien..."

Graag gedaan

Het zag er al wat dreigend uit, zo halverwege de ochtend. En ja hoor, net toen het pauze was, regende het. Gelukkig hagelde het niet, en sommige kinderen gingen gewoon naar buiten. Maar waar bijna iedereen graag een frisse neus haalt, is niet iedereen gediend van een natte neus, en veel kinderen bleven binnen. 

Een regenpauze is eigenlijk heel leuk, en heel wat kinderen hopen erop. Je mag tekenen, even iets leuks doen op de computer, spelletjes doen, een beetje kletsen. Echt pauze, maar dan niet buiten. 

Omdat er wel anderen buiten waren, had ik zelf als pleinwacht wel een natte neus gehaald. En chocolademelk, je moet het wel leuk maken natuurlijk, zo'n regenpauze.

En nu kom ik weer boven. In mijn lokaal zitten twee jongens uit groep 7 een spelletje te doen, Regenwormen. De een kent het, de ander niet. Het spel wordt geduldig uitgelegd en met net zoveel geduld geleerd. "O, dus nou,...  heb ik geen regenworm, dus.... nou mag ik niet ... verder?" "Ja, je mag wel verder, maar als je aan het eind van je beurt geen regenworm hebt gegooid, krijg je geen punten. Dus als je nu een regenworm gooit, zou ik hem zeker houden!"

Ook een regenpauze gaat te snel voorbij en nog voor het spel gewonnen of verloren is, moet er worden opgeruimd. Dat blijkt een nogal eenzijdige activiteit. Uitlegjongen heeft zin in eten en verdwijnt naar de klas, leerjongen met alle tegels en dobbelstenen van het spel nog op tafel achterlatend. 

Leerjongen pakt ze rustig op, doet ze kalm in de doos. Haast staat niet in zijn woordenboek. Er staan heus veel woorden in zijn woordenboek, maar ze komen er wel vaak een beetje langzaam uit. Leerjongen neemt de tijd. Hij denkt na voor hij antwoord geeft op een vraag. Of hij heeft de vraag niet gehoord, dat kan ook. Dan was er waarschijnlijk iets in zijn hoofd belangrijker en klinkt zijn antwoord als het antwoord op een andere vraag. 

Of hij zegt: "Ik... wéét... het... niet....". En dat is dan echt zo. Hij weet het niet. Of hij weet het misschien, maar het kan ook fout zijn, en dat risico loopt hij liever niet.

"Waar moet het juf?" Ik weet niet waar het opgeruimd moet worden. Het spelletje komt niet uit mijn kast, ik denk uit de studie. Maar leerjongen denkt van niet. "Vraag het maar even aan uitlegjongen"
Niet veel later staat hij weer besluiteloos met het doosje in zijn handen voor mijn kast. 
"Ik kreeg... nogal een váág... antwoord van uitlegjongen. Dus ... nou weet ik het nóg niet... Ik... leg het maar hier.... in de kast. Is dat goed juf?" Hij legt het op een ander doosje in mijn kast.

"Ja, dat is goed. En dank je wel voor het netjes opruimen."

Hij kijkt me aan, maar zegt niets en loopt mijn lokaal uit. Een halve seconde later staat hij weer bij de deur. Wiebelig, zijn schouders opgetrokken, zijn armen beschermend om zijn eigen schouders. 

"Ehm.... ik weet eigenlijk niet... wat ik dan moet zéggen...!"

Het raakt mij, zoveel onzekerheid, maar ook zoveel zelfkennis,  zoveel kwetsbaarheid, en zoveel dapperheid, om te vragen wat je niet weet, ook al wordt van je verwacht dat je het wel weet. 

Ik kijk hem aan en zeg met een serieuze glimlach: "Graag gedaan."

Leerjongen kijkt net zo serieus terug, laat zijn armen van zijn schouders zakken, knikt begrijpend en zegt:

"Graag gedaan."

Geen goed idee

Door de regen zijn we van de gymles terug gelopen naar school. Stampen, voeten vegen, jas ophangen, tas pakken en in de kring komen zitten.

We gaan lekker fruit eten. Daar zijn we wel aan toe na een drukke gymles en een wandeling door de regen. "Juf! Ik kan met mezelf bellen!" Bananen blijken toch elke keer weer een oneindige bron van vermaak.

Vorige week hadden we onze paasviering. Die was extra mooi en bijzonder, want we hadden een echte celliste in de klas. Ze speelde mee met onze liedjes en maakte het verhaal extra mooi met verdrietige muziek en fluitende vogels en feestmuziek aan het eind. 

Het heeft indruk gemaakt op de kinderen. Als we nu ons vaste ochtendgebed zingen, zijn er verschillende kinderen die zich nog goed herinneren hoe het was, vorige week. 

Kleine druktemaker had vorige week bijna vlak naast de cello gezeten. Maar bij nader inzien vonden we in goed overleg dat vlak naast een dure cello niet het fijnste plekje is voor een kleine druktemaker, en dus had hij van de andere kant van de kring heel goed naar de cello gekeken en geluisterd. Met je ene hand moet hoog, en je andere gaat heen en weer, met de strijkstok over de cello. En je beker water zet je dan dus maar even op je stoel...

"Ah, ik heb mijn beker al leeg!" Praktisch ingesteld is 'ie wel, deze kleine druktemaker.

Aan het eind van de middag zitten we weer in de kring.  Met een serieuze blik spreek ik mijn kleuters toe. 

"Jongens, er is iets vervelends gebeurd op de gang. Niet meer zo heel klein meisje, kun jij vertellen wat er gebeurd is?"
Niet meer zo heel klein meisje mompelt iets over duwen en kijkt er zielig bij. Altijd kans dat het een beetje medelijden oplevert. Maar helaas, vandaag ben ik onvermurwbaar. 
"Nee, dat bedoel ik niet. Poppenkind, weet JIJ misschien wat ik bedoel?"
"Ja, wij hadden samen... Niet meer zo heel klein meisje en ik hadden samen... samen hadden wij... wij hadden samen alle jassen op de grond gegooid."
"Ja, dát bedoel ik! En toen zei ik dat jullie ze weer op moesten hangen, en toen?"
"Dat konden wij niet."

Nee, dat konden ze niet. Ze kunnen de namen nog niet lezen en die dikke winterjassen aan die lastige haakjes...  Het is niet gelukt. Maar het moet wel worden opgelost. 

 "Juf, magkplassen?"

Dat kon ik zien aankomen. Kleine dondersteen is nou eenmaal een ramptoeristje. Als er een wc volgepropt is met wc-papier, als er een kind van een andere klas stampij staat te maken op de gang, als ik een grote kleuter heb gevraagd om te kijken of het goed gaat met een kleintje dat naar de wc was en nog niet terug is, dan moet kleine dondersteen even poolshoogte nemen. En nee, hij mag nu niet plassen.

"Jullie gaan nu naar de gang en je gaat een voor een alle jassen ophalen en aan het goede kind geven." De beide jassengooiers knikken braaf en doen keurig wat ik gevraagd heb. Een voor een worden de jassen opgehaald en aan de rechtmatige eigenaar overhandigd. Even later heeft elk kind zijn eigen jas aan. 

"Nu mogen jullie je tas gaan pakken en weer terugkomen in de kring. Niet meer zo heel klein meisje en poppenkind, jullie komen nog even bij me." Soms moet je niet vragen maar mededelen.

"Was dit een goed idee van jullie?" 

"..." 

"Ik vond het geen goed idee. Jullie mogen de jassen niet meer op de grond gooien."

"Maar... verstoppertje!" Met onschuldige ogen kijkt niet meer zo heel klein meisje me aan. 

"Verstoppertje spelen onder de kapstok mag ook niet. We spreken af dat jullie dit niet weer doen, oké?"
Een knikkend koppie van niet mee zo heel klein meisje, en, nou vooruit, na wat aarzeling, ook van poppenkind. 

Wel jammer, het was net zo leuk...

 

Geplet

 "Juf, zullen we meten?"

Kleine dondersteen houdt zijn banaan vooruit. Ik houd mijn banaan ernaast. Ze zijn ongeveer even groot, stelt Kleine dondersteen vast. 

Daar komt nog een banaan, die van Kleine druktemaker.  "Die van mij is groter." "En die van mij is krommer!"
Ja, dat ook, krommer is 'ie ook. En kleiner, en korter. Er zijn veel bananen vandaag, en zonder verdere bijbedoelingen worden ze naast elkaar gehouden en vergeleken.

"Juf! Ook meten!"
Niet meer zo minimeisje komt erbij staan met haar banaan en houdt hem naast die van mij. 
"Groter!"
"Ja, goed zo, die van mij is groter. En die van jou is..." "Klein" "Ja, die van jou is kleiner." 

Rekenles, taalles, in een kleuterklas gebeurt er veel tussen de lessen die op het rooster staan door. Tijdens het spelen, tijdens het voorlezen, en ook tijdens het fruiteten.

"Juf, mijn banaan is plat."

"Ehm... ja, hoe kan dat nou Kleine druktemaker? Zonet was 'ie nog niet plat."

"Gestampt!" Het komt er eigenlijk nogal tevreden uit.

"Nou, dan moet je hem zo maar opeten." 

"Oké.... Ik heb nu wel een mooi beginnetje." Dat wel ja, ik hoef de banaan niet meer voor hem open te maken, een klusje waar hij normaal een klein beetje hulp bij nodig heeft. Triomfantelijk loopt hij naar zijn stoel. 

Het duurt even, maar dan zit iedereen op zijn plek, met een banaan of ander fruit, we zingen ons fruiteetliedje en ik kom na het openmaken van wat bekers en het strikken van een veter ook toe aan eten.

"Mmmm!" Ik laat me oprecht verrassen door de smaak. "Dit is echt een ontzettend lekkere banaan!"

Vanuit de kring klinkt op stralende toon:

"En dit is echt een ontzettend geplette banaan!"

Nog héél even

 "We gaan maar een keer buitenspelen vandaag. En twee keer eten. De dag duurt maar héél even. Echt maar héél kort..."

Klein groot mannetje loopt naast me van gym terug naar school. We begonnen met gym, de dag is nog maar net op gang. Echt overtuigend klinkt het ook niet, maar hij wil het zelf zo graag geloven. 

"Ik hoef niet naar de BSO vandaag..."

Nee, dat is waar, hij hoeft niet naar de BSO. Dat scheelt. Want met de BSO erbij duurt de dag een stuk langer. Vandaag komt papa hem na schooltijd meteen ophalen. Klein groot mannetje vindt het wel leuk, school, maar ook nog een beetje spannend. "Dat snap ik wel, je zit ook nog niet zo heel lang bij ons op school he?"

Nee, hij was hierheen verhuisd. Eerst woonde hij heel ergens anders en zat hij op een andere school. Hij is gewoon nog niet helemaal klaar met wennen. Dat geeft niks. Nee, dat maakt niks uit, dat vindt hij zelf ook.

Een poosje later staat klein groot mannetje voor de dagritmekaarten. We hebben ons fruit al op en nu zijn we aan het spelen en werken. Om ons heen gonzen de kleuters die hij nog niet zo heel goed kent, maar al wel een beetje.

"Spelen en werken... Hierna in de kring... en dan boterham eten en dan buitenspelen en binnenspelen en dan gaan we al naar huis... De dag duurt maar heel kort. Ik huil helemaal niet...Ik ben al bijna 5..."

Ik trek klein groot mannetje bij me op schoot. "Nee, je huilt helemaal niet, en je bent al heel groot. Maar als je verdrietig bent, mag je altijd bij me komen. En dan vind ik het ook niet gek als je huilt. Dat hoort er een beetje bij als je verdrietig bent he?"

Klein groot mannetje vlijt zich tegen me aan. Hij vindt het wel gezellig zo. Hij heeft al gespeeld, zonder dat ik hem hoefde helpen, dat is al heel wat. De vorige keer heeft hij bijna alleen rondgelopen, op een stoel gezeten en gekeken.

"Ik was bij de Efteling geweest. Dat was heel ver. Wel een minúút! Toen had ik een pannenkoek gegeten" Zijn ogen glimmen. Een topdag was dat, dat is duidelijk.

"In onze supermarkt hebben ze ook pannenkoeken. En poffertjes. En kruidenboter." Een goeie supermarkt, die hebben ze toch maar mooi snel gevonden, in hun nieuwe woonplaats. 

"Soms hebben mama's een dikke buik. Dat maakt niks uit." Hij houdt de conversatie mooi op gang. Zolang er gespreksstof is, zit hij lekker op schoot. "Ik weet hoe dat dan komt. Dan is er een baby in de buik. Want dan is er een eitje. En als dat eitje breekt, komt er een baby." Je leert nog eens wat, zo op een doordeweekse woensdag in een kleuterklas.

De doordeweekse woensdag gaat verder. Voor hij zijn tas met zijn boterhammen pakt kijkt herhaalt hij nog even voor zichzelf. "Eerst eten. En dan alleen nog buitenspelen en binnenspelen en dan naar huis. Dat is echt maar héél even"

We spelen buiten en hij vindt een vriendje. Net 4 en ook nog een beetje aan het wennen. Samen maken ze lol. En even later binnen een puzzel, ook samen. En dan komt hij weer even bij me. "Je mag nooit, nooit met je pyjama aan naar school. Nooit."  "Behalve als het pyjamadag is", zegt een andere kleuter in het voorbijgaan. "Ja, dan wel, maar dat is bijna nooit." 

"KIJK JUF!" Nietmeerzoheelkleinmeisje komt bij me met een hamertje-tikplank. "Wow, mooi! Wat heeft dat poppetje in zijn hand?" "Frietje! En dat een bal, en de maan. Nacht.." "Gaat jouw poppetje eerst lekker frietjes eten, en dan voetballen? En is het al nacht?" Nietmeerzoheelkleinmeisje knikt en huppelt weg.

"Ik kan dat ook maken.... Ik kan een poppetje met een frikandel maken."

Hij kan het wel, maar hij doet het niet.

Hij kijkt naar de dagritmekaarten. "We zijn al klaar met buitenspelen. En nu binnenspelen. En dan gaan we al naar huis. Dat is maar héél even."

Kijken

Misschien word ik een beetje oud. Vandaag werd mijn collega 22. Gisteren was ze net zo oud als mijn dochter....

"Nee..." Zachtjes zegt hij het. Nee, hij wil liever even kijken. Niet meteen meedoen met de gymles. Zijn vader is deze eerste keer even meegelopen de gymzaal in. Vorige week is kijkventje verhuisd en hij is een paar dagen geleden begonnen in onze groep. Vandaag ziet hij voor het eerst zijn woensdagjuf, dat ben ik, de gymjuf, en de grote gymzaal die vol staat met allerlei activiteiten om uit te kiezen. Genoeg om even de tijd te nemen om te kijken.

Even. Al binnen 5 minuten laat hij zijn vader los. "Dit wil ik wel doen." Een weloverwogen keus lijkt het. Aan de ene kant van de bank staan 3 jongens, aan de andere kant 2 meiden die hem liefdevol opnemen in hun team. Met zachte ballen mikken ze op de pionnen die aan de overkant staan. Als er een pion geraakt wordt, juichen ze. Er is niemand af, er worden geen punten bijgehouden, Wie zit er ook te wachten op punten? Winnen en verliezen kunnen ze nog lang genoeg, vandaag gaat het gewoon om mikken en plezier..

Als we later in de klas aan het werk gaan wil hij ook eerst even kijken.

"Wil je misschien met dat spelletje meedoen?" Kijkventje schudt nee.

"Je mag ook zelf wat uit de kast pakken." Kijkventje schudt nee.

"Wil je misschien eerst gewoon even kijken?' "Kijkventje knikt. Geluid komt er nog niet zoveel uit, maar hij weet wat hij wil. Kijken is natuurlijk ook prima. 

"Mag ik dat doen?" Hij wijst naar de hamertje tik. Tuurlijk mag dat. Hij pakt de doos en zoekt een rustig plekje. Na een poosje hamertje tikken is het wel weer genoeg. Eerst weer even kijken. 

In de drukte van de klas zit kijkventje op zijn stoel. Hij kijkt naar de spelende kinderen, naar de nog nieuwe juf, naar de voorbij sjezende ambulance en de meneer die onze schuifdeur maakt. 

Hij heeft er genoeg aan, aan kijken. Zittend op zijn stoel of rondlopend door de klas. En als hij zich wat vrijer gaat voelen: rondrennend door de klas. Nergens tegenaan lopend, want hij blijft kijken.

In de pauze, terwijl de andere kinderen buiten zijn, loop ik even naar binnen om iets te regelen. Kijkjongetje loopt even met me mee. "Het licht moet nog aan." "Nou, het licht mag wel even uitblijven, maar we kunnen wel even het scherm omhoog doen." Ik druk op het knopje en daar gaat het zonnescherm langzaam omhoog.

"Op mijn school kan dat niet/"

"Gek he, dat dit nu jouw school is. En dat je nu ineens in een ander huis woont..." 

Kijkventje knikt. Dat is wel een beetje gek ja. 

"Mijn oma praat net zoals jij. En ze heeft ook net zo'n tas. Maar dan langer. Maar wel een bruine tas. Dus eigenlijk lijkt mijn oma wel een beetje op jou..." 

Achterstevoren

Ze is van binnen groter dan ze er van buiten uitziet. Een grote persoonlijkheid in een minilijfje. Een kop kleiner dan de andere kleuters, maar voor de duvel niet bang.

Een week of drie geleden huppelde ze de school binnen. Met haar grote bruine poppenogen keek ze me aan en ik was verkocht.  

Haar eerste activiteit onder mijn hoede was de gymles. 

Als poppenkind gymt, is de gymzaal van haar. Niet alleen de muur waar alle kinderen tegenaan zitten te luisteren wat ze gaan doen, niet alleen het afgezette stukje waar haar groepje een tikspel speelt, de mat waarop ze mag stoeien of de banken waarover ze mag balanceren, nee, de hele gymzaal. De banken, de ballen, de ballonnen, de matten en de pittenzakken. Alle pittenzakken. De pittenzakken die ze met een mooie boog in de kast mikt. Haar kast.

Op de terugweg van de gymzaal naar huis houdt ze de boel de eerste keer een beetje op. Ik kijk waarom we niet zo snel gaan en ik zie poppenkind bukken langs het pad. "Poppenkind, wat doe je?" Ze laat zien wat ze heeft gevonden. Zijn het schatten? Of raapt ze het op om op school weg te gooien? Een leeg sappakje, een lekkende pen, een vuurwerkkartonnetje en een haarelastiekje dat zijn beste tijd heeft gehad. Ik stop de gevonden voorwerpen in mijn tas. Heel goed, het hoort hier niet, we gooien het op school in de prullenbak. Maar telkens stoppen en bukken in de rij is niet zo handig. Ze kijkt me aan en knikt en loopt vervolgens netjes door. 

Dat ze niet alle aanwijzingen en adviezen zo klakkeloos aanneemt ondervind ik in de weken erna.  

"We gaan alles opruimen, en dan mag je je tas pakken en in de kring komen zitten."  Binnen vijf minuten is de boel netjes en alle kinderen zitten in de kring. Alle kinderen? Nee, poppenkind houdt dapper stand en gaat stoïcijns door met haar kralenplank. 

"Poppenkind, we gaan eten." 
"Nee, ik wil dit afmaken!" 
"Het is nu tijd om te eten." 
"Nee, ik wil niet eten. Ik wil dit doen."

"Poppenkind, we doen om de beurt met de schommel. Nu mag puzzelmeisje"

"Nee, ik wil schommelen"

Maar ook: "Juf, ik wil dit spelletje doen, met jou." Als je net nieuw bent in de klas is met andere kinderen spelen best nog een beetje spannend. En in het geval van poppenkind best ingewikkeld, want ze heeft een eigen mening die niet altijd strookt met die van de ander en ze is niet van de compromissen. 

Samen doen we een spelletje tot ik aangeef dat ik nu even bij de andere kinderen ga kijken. Met het spelletje gaat ze op de grond liggen, geconcentreerd verder zoekend naar de verschillen op de plaatjes. Vijf minuten, tien minuten, een kwartier.  Eindeloos lang, voor een kind van net vier.

En ook: een klein papiertje om op te tekenen is lang niet genoeg. Het papiertje was ook wel heel klein. En toch... toch kon ze dat best, motorisch, ik weet het zeker.. Maar het is gewoon ook heel leuk om op de tafel te tekenen. 

Na de gymles van vandaag heb ik mijn handen vol aan het helpen met aankleden van mijn kleuters. Er mist een hulpoma waarvan het kind ziek is en iedereen heeft lastige ritsen, moeilijke veters en mouwen die nog binnenstebuiten zitten. Ik kijk rond en zie poppenkind nog in haar gymkleren staan. 

"Poppenkind, waar zijn je kleren? Zijn dit je kleren?" Ik wijs op een bundeltje op de bank. 

"Nee, mama had ze in mijn tas gedaan, maar mijn tas is leeg." Ze laat me haar tas zien. Ja, leeg.

Om ons heen verdwijnen de kleren van het bankje. Het bundeltje ligt er nog. 

"Is dit echt niet van jou poppenkind?"

"Ja, maar dat zijn gymkleren, zei mama"

"Schat, je gymkleren heb je aan!"

"Dit zijn ook gymkleren!" Ze is zeer overtuigd van haar eigen gelijk. Toch laat ze zich overhalen om deze kleren aan te trekken. Nou ja, aan te laten trekken. Ik hijs haar in haar legging, trek haar jurk over haar hoofd. Nee, en ze kan ook ECHT zelf haar sokken niet aantrekken. Zucht. Omwille van de tijd doe ik de sokken om haar voeten en ik zeg dat ze nu snel haar laarzen aan moet trekken.

"Kan ik niet!"

"Ja dahag, kun je heus wel, dat heb ik al vaker gezien."

Ik loop bij haar weg om mijn eigen sportschoenen dan toch ook maar eens te verruilen met mijn buitenschoenen en ja hoor, als ik me weer omdraai heeft ze haar laarzen aan. Verkeerd om. Niet verkeerd om linkerlaars aan rechtervoet en rechterlaars aan linkervoet. Verkeerd om achterstevoren. Met daarboven een paar boevig glinsterende poppenogen. 

Ze heeft nog veel te leren. Samen spelen, luisteren, in de kring zitten, delen, opruimen als het moet, dat we elkaar helpen in de klas. Ik hoop dat poppenkind de komende weken een beetje went aan het schoolsysteem. Een beetje, niet te veel. Gewoon zoveel dat het voor iedereen leuk en handig is. Maar ik hoop vooral dat poppenkind haar eigen prachtige originele zelf blijft, een beetje buiten de lijntjes en op de tafel.

Ik vroeg haar vandaag wat ze later wil worden.

"Groter" zei ze. Ik vind het een goed plan. Maar niet te snel alsjeblieft.

Een poppenkind met haar laarzen goed aan haar voeten, gewoon omdat het makkelijker loopt, maar wel met daarboven een paar boevig glinsterende poppenogen 

Dan maar niet!

"Ik ga met kameleonjongetje spelen!"

Ellobellomeisje zegt het al als we onze jas aantrekken om op weg te gaan naar gym. 
Zou kameleonjongetje dat ook al weten? vraag ik mij af. 

Het is een wonderlijk koppel, dat ik nog niet veel samen heb zien optrekken. Feit is dat kameleonjongetje ondanks zijn onvoorspelbare karakter mateloos populair is bij zowel de meeste jongens als vrijwel alle meisjes van de klas.

"Wat leuk. Gaan jullie bij hem spelen of bij jou?"
" Bij mij, en ik weet al wat we gaan doen!"

Het is even stil, terwijl we verderlopen door het heksenbosje, waar de kinderen straks op de terugweg geen spookgeluiden meer mogen maken. Te eng. Ook na het heksenbosje blijft het stil.

Dan kan ik mijn nieuwsgierigheid niet meer bedwingen. 

"Nou, wat gaan jullie doen?"
"Ik ga kameleonjongetje make-uppen met mijn echte meisjesmake-up. Ik heb ook rode lippenstift" 

Ik zie een vermakelijk tafereeltje voor me: Ellobellomeisje, zich uitlevend op een stoerlief gezicht dat onder normale omstandigheden al binnen enkele seconden kan veranderen van zonnestraal naar donderwolk en van orkaan naar zomerbriesje. Een hachelijke onderneming lijkt het me. 

"Denk je dat kameleonjongetje dat ook leuk vindt?" vraag ik voorzichtig. 

"Maar je kunt het er gewoon weer afwassen!" 
Ja, dat scheelt wel, dat is zo. Ik hoop in ieder geval dat er foto's gemaakt worden. Da's leuk voor later.

Als ik met ellobello- en 't andere meisje bij de gymzaal aankom staat kameleonjongetje al te trappelen. Het is me direct duidelijk dat deze date met wederzijdse instemming in gang is gezet. Samen lopen ze naar binnen, samen kijken ze wat er klaar staat in de gymzaal, naast elkaar luisteren ze naar de gymjuf, samen spelen ze airhockey en achter elkaar maken ze capriolen op de trampoline.

Wil kameleonjongetje normaal gesproken nog wel eens moeite hebben met het stoppen van de gymles, voor zijn gevoel veel te vroeg, en met de kleedkamer, naar zijn zin veel te druk, vandaag staat hij binnen de kortste keren te wachten tot de rest klaar is, om hand in hand met ellobellomeisje in feeststemming terug te lopen naar school. 

Ook bij het spelen en werken binnen en buiten zitten ze aan elkaar vastgeplakt. Samen bij de lichtbak, samen in de huishoek...

"Juf, wij moeten plassen!"
"Allebei tegelijk? Da's toevallig" 
"Ja, we moeten allebei HEEL nodig! ECHT" 
"Er zijn twee van die ehm... hokjes hoor juf", voegt Ellobellomeisje er ten overvloede aan toe.

"Nou, vooruit, voor deze ene keer, maar heel snel weer terug!"

Dat zijn ze, snel terug. Zo snel terug dat ik betwijfel of ze die twee beschikbare hokjes van binnen hebben gezien. Maar vooruit, ze hebben woord gehouden, dus wat zal ik moeilijk doen?

Een half uurtje later, daar zijn ze weer. 

"Juf, wij moeten plassen!"

"Alweer tegelijk? Dat is wel HEEL toevallig. Het mocht zonet voor deze ene keer, maar niet nog een keer. Je mag gaan, maar om de beurt."

"Maar wij moeten allebei!"

"Om de beurt!"

"Maar we moeten allebei heeeeeel erg nodig!" Om zijn woorden kracht bij te zetten knijpt hij zijn benen tegen elkaar. Ellobellomeisje knikt. Wat hij zegt. 

"Toch vind ik het niet goed. Om de beurt. Eerst mag kameleonjongetje en dan mag ellobellomeisje."

Even is hij uit het veld geslagen. 

Dan herpakt hij zichzelf. Hij kijkt me met felle priemoogjes aan en bijt me toe: 

"Nou, DAN maar niet!" Resoluut draait hij zich om en terwijl hij terugloopt naar zijn werk roept hij nog achterom: "Samen, of helemaal niet!", ellobellomeisje in verwarring achterlatend. Ze trekt haar schouders op en sloft achter hem aan.

Nog geen 10 minuten later staat kamelonjongetje weer voor mijn neus, alleen. 

"Juf ik moet echt heelheelheel nodig naar de wc!" 

Hij heeft maar een halve knik nodig en daar gaat 'ie, dan maar niet samen...