Er zijn van die geijkte terugkijkmomenten. Oudjaarsdag bijvoorbeeld; hoe was het afgelopen jaar, welke hoogte- en dieptepunten hebben we beleefd? De verjaardag van je kind: toen je geboren werd was opa een muurtje aan het bouwen... Dat muurtje moest toen maar even wachten.
Ik werd 50, bijna een maand geleden. 50 jaren om op terug te kijken. 50 jaren die niet altijd over de snelweg gingen, en ook niet altijd langs rustige provinciale wegen, maar ook over hobbelige weggetjes met kuilen en scherpe stenen en diepe afgronden ernaast, dwaalwegen en waarbeniknouweerpaden. Maar ook prachtige uitzichten, adembenemende landschappen en kronkelpaadjes van na elke bocht ontdek je wat.
In die 50 jaren hebben veel mensen even of langer met me meegelopen. Sommigen mijn hele leven, anderen alleen toen ik klein was, of juist pas sinds kort. Mensen die me gewoon gezelschap hielden op mijn reis, die me de weg wezen, die me vasthielden als ik bijna in de afgrond gleed of me overeind hielpen als ik struikelde over een steen. Of juist mensen die mijn voetstappen volgden, die ik de weg mocht wijzen of met wie ik samen op zoek ging naar de leukste paadjes en een zacht bloemenweitje om even samen genietend uit te rusten.
Al die mensen, ze zijn en waren zo waardevol en zo belangrijk, en misschien wisten ze het niet eens.
En daarom ben ik gaan schrijven. 50 brieven. 50 brieven aan 50 mensen die iets hebben toegevoegd, verschil hebben gemaakt. Een bijzondere onderneming en een reis op zich. Ik kocht mooi briefpapier en kleurige postzegels en ging aan de gang, mezelf maar een paar restricties opleggend: met de hand geschreven, eerlijk, en niet meer dan een blaadje per persoon, twee kantjes, anders was het eind zoek. Er ging een begeleidend briefje bij met het waarom van mijn schrijven en dat iedereen zelf mocht weten of 'ie terugschreef.
Ik schreef aan mijn tante, aan een vriendin van vroeger, een vriendin van nu, vriendinnen van vroeger en nu, van bijna heel mijn leven.
Ik schreef aan de kleuterjuf uit de tijd dat mijn moeder overleed. Nu, als volwassen juf van een kleutergroep kan ik me slechts inbeelden hoe diep zo'n gebeurtenis je als juf moet raken. Ze deed iets bijzonders en maakte verschil: de andere kleuters hadden een door hun moeder gemaakte gymtas. De juf maakte die van mij: Een witte katoenen tas met aantrektouwtjes en een applicatie van Bobo het konijn, speciaal voor mij.
Ik schreef aan de lieve invaljuf van de lagere school, die net een beetje meer voor me zorgde dan voor een ander kind, en die bovendien zo heerlijk voorlas uit Kruimeltje, elke keer als ze er was een stukje verder. Ademloos luisteren en stiekem van binnen een beetje juichen als de echte juf of meester ziek was.
Ik schreef aan mijn klassenleraar van de middelbare school, die zag dat elke dag koken voor een 15-jarige puber invloed kan hebben op schoolprestaties en daarom een goed woordje voor me deed bij de rapportvergadering. Ondanks de normering ging ik over van de derde naar de vierde.
Ik schreef aan mijn mentor op de Pabo, die mij overeind trok toen ik dacht dat het niet meer ging lukken en me als cadeautje 3 stronkjes witlof gaf toen ik na zeven jaar studie met lof afstudeerde, witlof met een lintje erom.
Ik schreef aan de directeur van de eerste school waar ik werkte, die zag wat ik nog te leren had en bereid was me dat te leren, ook in haar vrije tijd. Ze zag wie ik kon zijn en wees me een stukje de weg. En aan de adjunct-directeur, met wie ik zulke mooie gesprekken had. We lieten elkaar stralen.
Ik schreef aan collega's, aan vrienden van mijn vader, aan buren van vroeger.
En ik schreef aan de belangrijkste mensen in mijn leven, mijn man en mijn kinderen.
50 mensen kregen een brief, onverwacht, onaangekondigd. En hoewel ik had geschreven dat ze zelf mochten weten of ze antwoordden, deden ze dat bijna allemaal. Prachtige post, kaarten, brieven, appjes en mailtjes. Veel mensen hadden het nooit door gehad, hoe belangrijk ze waren, dat ze echt verschil hadden uitgemaakt. Dat mijn leven er door hen anders, mooier, leuker op werd. Voor velen was het bovendien de eerste handgeschreven brief die ze in jaren hadden ontvangen.
Het mooiste antwoord kwam van mijn oudste dochter: 50 dingen die ze in de afgelopen 21 jaar van me geleerd heeft:
- maar ook dat het niet erg is om iets niet te lusten
- je hebt me geleerd dat doe-cadeautjes waardevoller zijn dan heb-cadeautjes
- je hebt me geleerd om nooit pindakaas te eten in openbare ruimtes
- je hebt me geleerd dat verlegen zijn geen probleem is
- en dat het ook geen reden is voor andere mensen om over je heen te praten
- je hebt me geleerd om altijd vriendelijk hoi terug te zeggen, ook al heb je geen idee wie je net groette
- je hebt met geleerd tevreden te zijn met de kleine dingen
en zo nog 41 prachtige, grappige, ontroerende leerpunten. Een cadeau op zich, waarvan ik een kopie in mijn agenda bewaar, die zal meegaan naar mijn volgende agenda en elke agenda die daarop volgt.
Het schrijven van de brieven, en het lezen van de antwoorden, heeft me iets bijzonders gebracht. Het doet me, nog meer dan voorheen, beseffen hoe belangrijk we voor elkaar zijn. Het maakt uit wat je doet, wat je zegt, wie je bent. En dat wist ik al wel, natuurlijk wist ik dat, maar ik ben me er weer even diep van bewust. Wat ik zeg, wat ik doe, wie ik ben, het maakt uit. Het kan verschil maken in het leven van iemand met wie ik even meeloop, een vriend, vriendin, een leerling, of de buschauffeur die ik vriendelijk goedemorgen wens. Het doet ertoe.
